Istorijat dečje i adolescentne psihijatrije u našoj sredini

Koreni dečje i adolescentne psihijatrije na našim prostorima dosežu do dalekih, dvadesetih godina prošlog veka kada je psihoanalitičko učenje počelo da se probija i u našoj sredini.
Organizovana prevencija i tretman dece i adolescenata sa psihičkim smetnjama počinje nakon II Svetskog rata, kada je mentalno zdravlje dece i mladih, naročito velikog broja ratnih siročadi, bilo ugroženo posledicama rata i siromaštva. Tadašnja jugoslovenska vlada zamolila je 1949. godine, Prof. dr Vojina Matića, psihijatra i psihoanalitičara, da organizuje kurseve iz dečje psihijatrije i psihopatologije na Defektološkom Odseku Više pedagoške škole u Beogradu.
Dr Vojin Matić, zajedno sa grupom lekara, psihologa, defektologa, pedagoga i socijalnih radnika, osnovao je 1951. godine, u Beogradu, prvo Medicinsko-pedagoško savetovalište, koje se bavilo mentalnim problemima dece i mladih. Iste godine osnovana je katedra za Kliničku psihologiju i psihopatologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu i uveden predmet Psihopatologija detinjstva i mladosti.
Prvi bolnički odsek dečje neuropsihijatrije otvoren je 1949. godine pri Neuropsihijatrijskoj klinici za odrasle Medicinskog fakulteta u Beogradu, a 1978 godine je on postao nezavisno Odeljenje, koje je zatim preraslo u Institut odnosno Kliniku za neurologiju i psihijatriju dece i omladine (1982).
Prva kompletna služba, bolnička i vanbolnička, namenjena posebno za lečenje psihijatrijskih poremećaja dece i mladih formirana je u Zavodu za mentalno zdravlje u Beogradu 1963 godine.
Nakon toga počinje ubrzani razvoj raznih vidova službi za prevenciju i tretman psihičkih poremećaja dece i mladih, uglavnom u velikim gradovima.
U Beogradu je (1984) otvoreno Odeljenje za adolescentnu psihijatriju i psihoterapiju u Klinici za psihijatriju KBC «Dr Dragiša Mišović-Dedinje», namenjeno bolničkom i vanbolničkom lečenju isključivo adolescenata i postadolescenata, u Novom Sadu (1995) Centar za dečju i adolescentnu psihijatriju Instituta za psihijatriju, u Nišu Odeljenje razvojnog doba Klinike za zaštitu mentalnog zdravlja itd.
Paralelno sa razvojem službi odvijao se i proces edukacije stručnjaka za rad u tim službama (lekara, neuropsihijatara, psihologa, socijalnih radnika, defektologa). Edukacija je u velikoj meri bila pod uticajem psihodinamske i psihoanalitičke teorije, ali je u razvoju službi bila prisutna od samog početka i socijalno psihijatrijska orijentacija.
Značajan napredak u razvoju decije i adolescentne psihijatrije usledio je i nakon uvodjenja neuropsihologije u edukaciju, prvo defektologa (1979) a zatim i neuropsihijatara (1984).
Ustanovljavanju dečije i adolescentne psihijatrije kao posebne discipline u našoj sredini, značajno su doprineli i udžbenici naših eminentnih autora i učitelja, Vojina Matića, Milice Jojić-Milenković, Svetomira Bojanina, Nevenke Tadić, Ksenije Kondić, kao i serijal monografija «Adolescencija».
Dečja i adolescentna psihijatrija je izdvojena od 1992. godine kao posebna specijalizacija lekara, u trajanju od 4 godine, na Medicinskom fakultetu. Do tada se edukacija za dečijeg psihijatra odvijala kao dvogodišnja subspecijalizacija neuropsihijatara, odnosno psihijatara za odrasle.
Posebna Sekcija za dečiju neuropsihijatriju u okviru Srpskog lekarskog društva postoji od 1970 godine, a 1986. godine je formirano Jugoslovensko društvo za dečju i adolescentnu psihijatriju i srodne struke (JUDEDAP).
U njegovom radu su, kao funkcioneri, učestvovali i stručnjaci Srbije i Crne Gore: Vojislav Ćurčić, Tamara Štajner-Popović, Ksenija Kondić i drugi. Društvo je sa mnogo entuzijazma krenulo u organizovanje svih profesionalaca koji se bave mentalnim zdravljem dece i omladine, a bio je planiran i I kongres na Igmanu. Medutim, sa raspadom države SFRJ prestao je da postoji i JUDEDAP.
Kolege iz bivših republika su osnovale svoja nova, nacionalna društva. U leto 2004. godine osnovano je u Beogradu Društvo za dečju i adolescentnu psihijatriju Srbije i Crne Gore – DEAPS. Društvo je ubrzo bilo primljeno u odgovarajuće međunarodne asocijacije: IACAPAP (International Association for Child and Adolescent Psychiatry and Allied Professions) i ESCAP (European Society for Child and Adolescent Psychiatry.
Aktivnosti Društva se postepeno razvijaju, kroz razne stručne manifestacije, kao što je bio međunarodni simpozijum s temom «Savremeno tokovi u dečjoj i adolescentnoj psihijatriji», koji je održan u oktobru 2005. godine, zatim I Kongres DEAPSa održan maja 2007 i II Kongres DEAPSa održan aprila 2010 godine i drugo.
Ciljevi Društva su usmereni na povećanje nivoa stručnih znanja i organizacionih modela sistema mentalnog zdravlja dece i omladine, kao i okupljanje i organizovanje stručnjaka razlicitih profesija na zajedničkom zadatku – daljem razvoju decje i adolescentne psihijatrije i srodnih struka.
Društvo održava svoje redovne stručne sastanke, četiri puta godišnje, a planirano je da se organizuje i III Kongres DEAPS-a u proleće 2013. godine.
Zbog prestanka postojanja Državne zajednice Srbije i Crne Gore i konstituisanja Republike Srbije 2006. godine je promenjen naziv društva u DRUŠTVO ZA DECJU I ADOLESCENTNU PSIHIJATRIJU I SRODNE STRUKE SRBIJE - DEAPS., a aprila 2010 godina je izvršena preregistracija Društva shodno Zakonu o udruženjima Republike Srbije koji je donet jula 2009 godine.